Είμαστε οι άρρωστοι αυτής της κοινωνίας | Κείμενο Διαδήλωσης
Στιγμές έμφυλης συμμόρφωσης …
Έχετε νοιώσει ποτέ δυσφορία, όταν σας είπαν ότι «ήρθε η ώρα να μιλήσουμε σαν άντρες…»;
Έχετε νοιώσει εκνευρισμό, ακούγοντας το «κάνε αυτό, σαν καλό κορίτσι»;
Έχετε νοιώσει ανεπαρκής, όταν ο καθρέπτης σας δεν ανταποκρίνεται στις φωτογραφίες και τα άρθρα στο ίντερνετ;
Έχετε νοιώσει απέχθεια για το εαυτό σας, όταν αναγκάζεστε να το παίξετε «χαριτωμένη» προκειμένου να πετύχετε αυτό που θέλετε;
Εξοργίζεστε με αυτούς που χλευάζουν την εμφάνιση σας στο δρόμο;
Νοιώσατε ποτέ θλίψη που η οικογένειά σας, σας αποδοκιμάζει, επειδή ο σύντροφος σας «δεν είναι αυτό που περίμεναν από σας»;
Σας έτυχε να μην μπορείτε να νοικιάσετε σπίτι, επειδή η ταυτότητα σας δεν ανταποκρίνεται στο παρουσιαστικό σας;
Ή μήπως δεν βρίσκετε δουλειά, επειδή δεν μοιάζετε όσο γυναίκα θα έπρεπε;
Αν ναι, μην πανικοβάλλεστε. Δεν είστε απαραίτητα ούτε «άρρωστοι», ούτε «τρελοί», σίγουρα όχι «ξεχωριστοί» και ελπίζουμε δεν είστε μόνοι. Γιατί όλα τα παραπάνω, δεν είναι παρά ελάχιστες στιγμές από τις καθημερινές μας σχέσεις, που καλούμαστε να πειθαρχήσουμε στη συμπεριφορά που «αρμόζει» στο φύλο μας.
… στην κυρίαρχη πραγματικότητα.
Θεωρούμε σημαντικό να καταστεί σαφές ότι, για μας, το ζήτημα της ταυτότητας φύλου δεν αρχίζει στην 1η παράγραφο του νόμου, και δεν τελειώνει σε ένα χειρουργείο. Υπάρχει ένα πλέγμα κοινωνικών σχέσεων που περιβάλλει τις αμιγώς νομικές και ιατρικές διαδικασίες προσδιορισμού του φύλου, το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της έμφυλης υποκειμενικότητας. Αυτό το πλέγμα σχέσεων είδαμε να αναδύεται στη δημόσια σφαίρα τις τελευταίες βδομάδες και, δυστυχώς, να βρίσκει την πιο φοβική και υποτιμητική έκφραση του.
Αφορμή αποτέλεσε το νομοσχέδιο ταυτότητας φύλου, το οποίο υπερψηφίστηκε από την ελληνική βουλή στις 10 Οκτωβρίου του 2017. Με το νομοσχέδιο αυτό αναγνωρίζεται πλέον νομικά, η δυνατότητα κάθε ανθρώπου που δεν επιθυμεί να διατηρήσει το βιολογικό φύλο, που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση του, να αλλάξει την ταυτότητα του με βάση το φύλο που επιθυμεί. Για πρώτη φορά λοιπόν, άνθρωποι που σε μεγάλο βαθμό υποτιμούνταν και αποκλείονταν από τη δημόσια σφαίρα, έχουν τη νομική κατοχύρωση της επιλογής αυτής. Αυτή ήταν η «ευκαιρία» να ξεδιπλωθεί ο σεξιστικός οχετός μέρους της ελληνικής κοινωνίας. Από τους ελληναράδες που εκφράζουν με κάθε ευκαιρία το μίσος και τον φόβο, μέχρι τα πολιτικά κόμματα της δεξιάς και της αριστεράς, που στην καλύτερη θεώρησαν την αλλαγή φύλου ως ήσσονος σημασίας ζήτημα, στην χειρότερη έβλεπαν στα υποκείμενα αυτά ψυχικά ασθενείς. Από τους φασίστες που προσπάθησαν να διαδηλώσουν την προηγούμενη Κυριακή στην πλατεία Συντάγματος ενάντια στο νομοσχέδιο, μέχρι τους παλαίμαχους ποδοσφαιριστές που προσπάθησαν να εξισώσουν την αλλαγή φύλου με την παιδοφιλία και υπονόησαν ότι η πρώτη θα έχει εξαναγκαστικό χαρακτήρα.
Αντίστοιχη ήταν φυσικά και η αντίδραση της ιερής συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος, αυτός ο θεσμός «αγάπης και φιλευσπλαχνίας», διακηρύττει για άλλη μια φορά τα εξής διόλου σκοταδιστικά για το προτεινόμενο νομοσχέδιο: «προκαλεί το αίσθημα της κοινωνίας, τορπιλίζει τον ιερό θεσμό της οικογένειας, έρχεται σε αντίθεση με τα χρηστά ήθη και την κοινή λογική και κυρίως καταστρέφει τον άνθρωπο». Τέλος, ήρθε και το κομμουνιστικό κόμμα Ελλάδος να ολοκληρώσει την εικόνα αυτή, χρησιμοποιώντας το κλασσικό επιχείρημα περί «αποκοπής από τον ταξικό προσανατολισμό». Ενώ, ο βιολογικός και «επαναστατικός» του ντετερμινισμός, το κάνει να δρα αντιδιαλεκτικά και να μην αναγνωρίζει ότι το κοινωνικό φύλο αποτελεί και μία δυναμική κοινωνική μορφή.
2 λόγια για το νομοσχέδιο και τον ΣΥΡΙΖΑ
Αποτελεί για εμάς παραδοχή, ότι η νομική αναγνώριση κάποιων ανθρώπων που για χρόνια δεν μπορούσαν να έχουν ούτε το όνομα τους γραμμένο πάνω στην μπλε τους ταυτότητα, θα διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τις ζωές τους. Τα τρανς άτομα αποκτούν για πρώτη φορά ορατότητα στη δημόσια σφαίρα και τα δικαιώματα που παραχωρήθηκαν, ανατιμούν την καθημερινότητα τους με πολύ άμεσο και υλικό τρόπο. Από την άλλη, υπάρχουν μερικές πτυχές του νομοσχεδίου οι οποίες συνεχίζουν να τους/τις υποτιμούν, όπως αναφέρουν σε δημοσιεύματα και ανακοινώσεις στον δημόσιο λόγο, οργανώσεις και σωματεία τρανς ατόμων. Η διαδικασία που ήδη υπήρχε σε μεγάλο βαθμό, αυστηροποιείται, αφού πλέον η παρουσία στο δικαστήριο καθίσταται υποχρεωτική, βέβαια χωρίς να είναι πλέον απαραίτητη η χειρουργική αλλαγή. Επιπλέον, τα άτομα που αλλάζουν την ταυτότητα τους, μπορούν να χάσουν την κηδεμονία των παιδιών τους, καθώς δεν μπορεί να αλλάξει η ληξιαρχική πράξη γέννησης τους και η πατρότητα/ μητρότητα αντιστοιχεί σε άτομο το οποίο πλέον δεν υπάρχει. Τέλος, στην περίπτωση ενός ετερόφυλου γάμου, είναι υποχρεωμένοι να τον διαλύσουν πριν από τη διαδικασία της αλλαγής, μιας και δεν κατοχυρώνεται νομικά ο γάμος μεταξύ ανθρώπων ίδιου φύλου.
Βλέπουμε λοιπόν, ότι ο Σύριζα για άλλη μία φορά κάνει αυτό που ξέρει καλά, παραχωρεί περιορισμένα δικαιώματα σε επιμέρους κοινωνικές ομάδες, προκειμένου να διατηρήσει το προοδευτικό του προσωπείο (ταυτόχρονα συμπλέοντας και με τις οδηγίες της ευρωπαϊκής ένωσης), ενώ παράλληλα συνεχίζει τις γενικότερες πολιτικές υποτίμησης και προχωρά την καπιταλιστική αναδιάρθρωση.
Από την άλλη θα μπορούσαμε να πούμε, πως ο νόμος αποτελεί τη βάση για να αρχίσει μια συζήτηση που, η εξέλιξη της, ξεφεύγει από τα όρια του και γειώνεται στο κοινωνικό πεδίο. Ένα νομοσχέδιο δεν επαρκεί ώστε να αποτρέψει τα υποτιμητικά βλέμματα στον δρόμο, την απαξίωση από την οικογένεια και τους συναδέλφους, ούτε καν τις επιχειρήσεις σκούπα απ’ ότι φαίνεται (βαρδάρης Θεσσαλονίκη). Θα λέγαμε ότι όλα τα παραπάνω παραμένουν ένα ζήτημα καθημερινών συλλογικών διεκδικήσεων μιας και το διακύβευμα τους βρίσκεται στις κοινωνικές σχέσεις. Από αυτές ξεκινάμε γιατί ξέρουμε ότι η δύναμη βρίσκεται ακριβώς σε αυτό: στις μοριακές αντιστάσεις, στα πεδία αγώνα, στις κοινότητες που προσπαθούμε να χτίσουμε και να διευρύνουμε.
Για την υπεράσπιση της αμφιβολίας
Επανερχόμαστε έτσι στους αρχικούς προβληματισμούς του κειμένου και την αφορμή για την πορεία. Αν κάτι διακρίναμε στο πως διεξήχθη ο δημόσιος διάλογος, δεν ήταν απλά μια υπενθύμιση για την πατριαρχική οργάνωση της κοινωνίας, δεν ήταν μόνο η όξυνση των σεξιστικών αντανακλαστικών, η άνοδος της χριστιανορθόδοξης υστερίας, η ψυχιατρικοποίηση της ζωής και η εξάπλωση της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας. Ήταν όλα τα παραπάνω μαζί. Κυρίως όμως αυτό που είδαμε, πίσω από τις ιαχές του μίσους, ήταν άνθρωποι να βγαίνουν επιθετικά να υπερασπιστούν την έμφυλη κανονικότητα. Να αναζητούν μέσα από τις έμφυλές ταυτότητες ένα ερμηνευτικό και δεοντολογικό πλαίσιο για τον κόσμο, να εμπεδώνουν μέσα από τους φιξαρισμένους ρόλους μια ηθική τάξη που περιφράσει και απωθεί ό,τι εμφανίζεται ως διαφορετικό και δεν χωράει τελικά σε αυτό το πλαίσιο: οι άντρες παραμένουν άντρες και οι γυναίκες παραμένουν γυναίκες, η πυρηνική οικογένεια αποτελεί τη μόνη πηγή μιας βαθύτερης αίσθησης κοινότητας, το έθνος πρέπει να μείνει καθαρό από «ανώμαλους»… Ήταν η προσπάθεια να ξορκίσουν όσο πιο μακριά γίνεται τον μεγαλύτερο φόβο: οτι τελικά ίσως αυτές οι κατηγορίες να μην είναι τόσο στεγανές όσο νόμιζαν, αλλά να τέμνονται, να διασταυρώνονται έστω και σε στιγμές. Ότι δεν είναι τόσο στέρεες όσο φαίνονται, αλλά ότι μερικές φορές ρευστοποιούνται.
Απέναντι σε όλα αυτά, εμείς δεν μπορούμε παρά να επιμένουμε στη συνάντηση μας στον δημόσιο χωροχρόνο. Ασφυκτιώντας στις ταυτότητες και τους ρόλους, που μας έχουν επιβληθεί και επιτελούμε από τη γέννηση μας∙ εκείνους, που (ανα)διαμορφώνονται από τους παραδοσιακούς ηθικούς κανόνες και διαμεσολαβούνται από την κυριαρχία του κεφαλαίου στο σύνολο των κοινωνικών σχέσεων∙εκείνους που είναι απαραίτητοι για την αναπαραγωγή της οικογένειας και του έθνους∙ και εκείνους που καταφάσκουν στην εμπορευματική κουλτούρα και την κατανάλωση, προσπαθούμε να συλλογικοποιήσουμε τις αρνήσεις μας και να γίνουμε ορατές στον δημόσιο χώρο. Εναντιωνόμαστε στην κανονικότητα που τείνει να επιβάλει σιγή νεκροταφείου στις ζωές μας, και αναζητούμε τις στιγμές χαράς όχι στην ασφάλεια των κανονικοτήτων, αλλά στην αβεβαιότητα όπου και συναντιούνται οι επιθυμίες και οι αρνήσεις μας.
