Προοπτικές των εργαζομένων και των φοιτητών στον χώρο της υγείας πάνω στην κατάσταση στο Ρίο

Από: κάποιους/ες συντρόφους/φισσες στο Ρίο ντε Τζανέιρο

Ως φοιτητής στον χώρο της περίθαλψης υπό καθεστώς καραντίνας, δεν μπορώ να μεταφέρω την εμπειρία της πρώτης γραμμής, επομένως, οι ακόλουθες σημειώσεις προέρχονται από συζητήσεις και ομάδες στο Whatsapp με συναδέλφους και συμφοιτητές που δουλεύουν.

Εδώ και καιρό, είχαμε έλλειψη Προσωπικού Προστατευτικού Εξοπλισμού (ΠΠΕ) στην πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο, ακόμη και πριν από την πανδημία. Εδώ, οι κρατικές και δημοτικές υπηρεσίες υγείας βρίσκονται σε σύγκρουση: οι πρώτες πιστεύουν ότι πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και ανακοίνωσαν την παραγγελία ΠΠΕ και οι δεύτερες αρνούνται την ύπαρξη του προβλήματος. Η κατάσταση επιπλέον έγινε περίπλοκη και στα ιδιωτικά νοσοκομεία, ενώ, σε μέρη που διαθέτουν τον εξοπλισμό, υπάρχει έλλειψη εκπαίδευσης για τη χρήση του. Οι εργαζόμενοι έπρεπε να ακολουθούν ένα διαφορετικό πρωτόκολλο από το συνηθισμένο, αλλά χωρίς αυτήν την εκπαίδευση ακολουθούν τις συνήθεις εργασιακές τους πρακτικές, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα μετάδοσης.

Στο Ρίο υπάρχει διαφορετική κουλτούρα όσον αφορά τη συμμετοχή των φοιτητών πανεπιστημίου σε μονάδες υγείας. Συνήθως, είναι πολύ πιο ενεργή από ό,τι σε άλλα κράτη, με τους ακαδημαϊκούς να κάνουν σημαντικές επεμβάσεις και να εκτελούν το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας, παίρνοντας μόνο την υπογραφή του γιατρού στο τέλος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο πολλές υπηρεσίες καταλήγουν να εξαρτώνται από τη συμμετοχή των φοιτητριών στη συνέχιση της λειτουργίας τους και συχνά να τους δέχονται χωρίς καμία συμφωνία με τα αντίστοιχα πανεπιστημιακά τμήματα. Επισήμως, απαγορεύεται στους φοιτητές/τριες να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε υπηρεσία κατά τη διάρκεια της καραντίνας, ωστόσο αυτό δεν μπορεί να διασφαλιστεί στην πράξη, γιατί χωρίς αυτούς ορισμένα μέρη θα έπρεπε να αναστείλουν τη λειτουργία τους. Εκείνα τα τμήματα τα οποία εξαρτώνται περισσότερο από την εργασία των φοιτητών είναι τα πιο επισφαλή και με τους λιγότερους πόρους, χωρίς καμία σχέση με τα κολέγια: κάτι που περιπλέκει τα πράγματα πολύ. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είναι το Salgado Filho (δεν ξέρω πώς είναι τα πράγματα εκεί, όσον αφορά την υποδοχή φοιτητών), αλλά αυτό είναι το νοσοκομείο όπου χρησιμοποιούσαν σακούλες σκουπιδιών λόγω έλλειψης ποδιών μιας χρήσης.

Μερικοί διευθυντές προσαρμόζουν τα επίσημα πρωτόκολλα, λέγοντας ότι ορισμένα είδη μάσκας (ειδικά ο τύπος νο.95, ο οποίος είναι ο ασφαλέστερος και ακριβότερος) δεν είναι απαραίτητα (οι ίδιοι διευθυντές εργάζονται από το σπίτι και συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι η επαφή με κάποιο κρούσμα ή πιθανό κρούσμα δεν είναι αρκετή για τη μόλυνση του προσωπικού). Αυτό έχει εξαπλώσει κάθε είδους αμφιβολίες και πολλοί επαγγελματίες δεν γνωρίζουν ακριβώς ποιες είναι οι επίσημες οδηγίες ασφαλείας για κάθε τύπο διαδικασίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ακόμη και όταν ξέρουν τι να κάνουν, δεν μπορούν να το εφαρμόσουν επειδή η μονάδα δεν θα παρέχει τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι το γεγονός ότι πολλοί που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν μπορούν να λάβουν οποιαδήποτε υποστήριξη αποχωρώντας από τη δουλειά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ορισμένα μέρη έχουν απολύσει αυτούς τους υπαλλήλους, αλλά, από όσο γνωρίζω, πάντα μέσω κάποιου εσωτερικού κανονισμού του ίδιου του ιδρύματος, το οποίο και συμβαίνει ήδη στα περισσότερα μέρη. Υπάρχουν μερικοί εργαζόμενοι που ζουν και έχουν άμεση επαφή με άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, και οι περισσότεροι από αυτούς βασίζονται αποκλειστικά στην προσωπική υγιεινή όταν φτάνουν στο σπίτι, κάτι που δεν είναι επαρκές λαμβάνοντας υπόψη ότι εργάζονται σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης. Υπήρξαν κάποιες αναφορές γιατρών και νοσοκόμων που επέλεξαν να μείνουν σε ξενώνες μέχρι το τέλος της καραντίνας, ώστε να μην θέσουν την οικογένειά τους σε κίνδυνο –δεν χρειάζεται καν να αναφέρω πόσο αδιανόητο μοιάζει αυτό για τους περισσότερους ανθρώπους και παράλογο ακόμη και για αυτούς που το έχουν κάνει, καθώς δεν θα έπρεπε να είναι αυτές που θα πληρώσουν το τίμημα των ελλείψεων στους χώρους εργασίας τους.

Πάνω στα μέτρα σε σχέση με φοιτητές στον χώρο της περίθαλψης

Η ανακοίνωση που κυκλοφόρησε πρόσφατα αναφέρεται στην εγγραφή όλων των φοιτητών στο ομοσπονδιακό εκπαιδευτικό σύστημα. Προφανώς όλοι εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία, καθώς ακόμη και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι μέρος αυτού του δικτύου. Η εγγραφή των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν είναι υποχρεωτική. Αυτό το σημείο δημιούργησε πολλές αμφιβολίες, επειδή η ανακοίνωση δηλώνει ρητά ότι είναι υποχρεωτική, αλλά σε διαδικτυακές συζητήσεις οι δικηγόροι από τα αντιπροσωπευτικά μαθήματα δήλωσαν το αντίθετο. Μόνο όσοι θέλουν να εγγραφούν πρέπει να το κάνουν και δεν έχουν καθοριστεί ακόμη τα κριτήρια σχετικά με τη σειρά με την οποία θα κληθούν και οι φοιτητές να το κάνουν. Μόνο όσοι καλούνται θα λάβουν υποτροφία και μπόνους με τη μορφή βαθμών στις εξετάσεις της ειδικότητάς τους.

Αυτό που δημιουργεί τη μεγαλύτερη διαμάχη σχετικά με αυτό το ζήτημα είναι το μπόνους στις εξετάσεις της ειδικότητας. Θα προορίζονταν μόνο για εκείνα τα πανεπιστήμια που συνδέονται άμεσα με το Υπουργείο Υγείας, αλλά τίποτα δεν εμποδίζει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (MEC) να το δεχτεί εξίσου. Οι συζητήσεις αφορούσαν το εάν είναι σκόπιμο ή όχι να προσφέρονται μπόνους σε οποιαδήποτε εθελοντική εργασία, γιατί ασκεί πίεση σε εκείνους που δεν ήθελαν να συμμετάσχουν ώστε να υποβάλουν αίτηση. Και το μέτρο φυσικά δεν λαμβάνει υπόψη τους φοιτητές που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

Υπήρχε επίσης ένα Προσωρινό Μέτρο¹ που πρότεινε τη δυνατότητα προώθησης της αποφοίτησης των φοιτητών κατά τo 12° (τελευταίο) εξάμηνό τους. Ορισμένα κολέγια είχαν ήδη πραγματοποιήσει πρόωρες αποφοιτήσεις στην αρχή της πανδημίας. Ορισμένοι φοιτητές έφυγαν με την προϋπόθεση ότι, αφού αποφοίτησαν με προκαταρκτική απόφαση, θα εγγραφούν στο πρόγραμμα Mais Médicos². Το προαναφερθέν Προσωρινό Μέτρο δεν αναφέρει βέβαια την υποχρεωτική εγγραφή σε κανένα πρόγραμμα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης.

Σχετικά με την πρόωρη αποφοίτηση

Εκείνοι που τάσσονται υπέρ του μέτρου από την αρχή της καραντίνας υποστήριξαν ότι αυτές οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ήταν πολύ επισφαλείς, οπότε η εθελοντική εργασία φοιτητών για έναν ή δύο μήνες θα συνέβαλε στο να γίνουν ακόμη πιο επισφαλείς. Ως εκ τούτου, η καλύτερη λύση θα ήταν η πρόωρη αποφοίτηση των φοιτητών. Ήθελα έναν λιγότερο ακατέργαστο τρόπο να το πω, αλλά το επιχείρημα βασικά ήταν: θα γαμηθείτε στη δουλειά, αλλά τουλάχιστον θα πληρώνεστε.

Εκείνοι/ες που ήταν εναντίον της πρόωρης αποφοίτησης, υποστήριξαν επιπλέον, ότι αποτελεί άλλη μια μορφή επισφάλειας, με την έννοια ότι οι νέοι γιατροί αποτελούν φθηνή εργατική δύναμη που βγαίνει στην αγορά εργασίας (την ίδια στιγμή που αυξάνεται η ζήτηση γιατρών, υπάρχουν περισσότεροι γιατροί που αναζητούν εργασία, καθιστώντας δυνατή την πρόσληψη εξειδικευμένης εργασίας σε χαμηλότερη τιμή). Οι νέοι απόφοιτοι τείνουν να δέχονται οποιαδήποτε εργασία, με εξαιρετικά χαμηλή αμοιβή, χωρίς επαρκείς συνθήκες, κάτι που θα επιδεινώσει την επιδημιολογική κατάσταση της πανδημίας. Ισχυρίστηκαν επίσης, ότι αυτή η πρόωρη αποφοίτηση δεν θα βελτίωνε τον έλεγχο της ασθένειας, επειδή ο αριθμός των ειδικευμένων γιατρών είναι επαρκής, αλλά ανεκμετάλλευτος λόγω της ανικανότητας της ίδιας της κυβέρνησης, και κατανεμημένη ελάχιστα σε όλη την εθνική επικράτεια. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι πρέπει πρώτα να ληφθούν πολλά άλλα μέτρα (πρόσληψη νέων επαγγελματιών, επαρκής διανομή γιατρών σε όλη τη χώρα, ενίσχυση της βασικής περίθαλψης), κάτι που δεν έγινε λόγω της πολιτικής / οικονομικής επιλογής της μη διάθεσης χρημάτων στο SUS³.

1 Μedida Provisória είναι μία νομική πράξη στη Βραζιλία μέσα από την οποία ο Πρόεδρος της Βραζιλίας μπορεί να θεσπίζει νόμους χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου. Υπάρχουν δύο προϋποθέσεις για τη χρήση ενός προσωρινού μέτρου: το επείγον και η σχετικότητα του ζητήματος που πρέπει να ρυθμιστεί.

2 Το πρόγραμμα Mais Médicos ξεκίνησε το 2013 με την υπόσχεση της αύξηση του προσωπικού του SUS (βλέπε υποσημείωση 3).

3 Sistema ÚnicodeSaúdeείναι το σύστημα των δημόσιων νοσοκομείων και κλινικών στη Βραζιλία.